De Tweede Kamer heeft ingestemd met een wetsvoorstel om regels voor
burgerschapsonderwijs verplichtender te maken.1 Scholen moeten helder
kunnen verantwoorden hoe ze de kernwaarden van de democratische
rechtsstaat aan leerlingen bijbrengen. Het is niet voldoende om aan de
kerndoelen en eindtermen te voldoen. Hoe dan wel?
Het wetsvoorstel raakt aan de gehele schoolcultuur en het is de vraag of
hetgeen de wet beoogt, binnen het huidige schoolsysteem gerealiseerd kan
worden. Het huidige schoolsysteem draait om kerndoelen en eindtermen. Het
bijbrengen van kernwaarden is daaraan ondergeschikt. Het realiseren van het
wetsvoorstel vraagt dan ook om een herziening van het schoolsysteem. Dat zal
de ethiek voorop moeten stellen en de leerlingen verantwoordelijkheid moeten
bijbrengen voor hetgeen zij (en hun docenten) als kennis aanvaarden.
In het essay Ethische vorming in het onderwijs met het oog op een leefbare
aarde2 worden tien aanbevelingen gedaan om het onderwijs te hervormen,
zonder daarbij dogmatisch te worden of de scholen een bepaalde ideologie op
te leggen. Beoogd wordt om waardenbewust onderwijs te integreren in het
hele curriculum en het voorstel wordt gedaan om daarbij een leefbare aarde
als ethische horizon voor ogen te stellen. Een leefbare aarde appelleert aan
duurzaamheid en is daarbij een sociale notie: het spoort aan om op correcte
wijze met elkaar om te gaan (de burgerschapsopdracht).
Frederike de Jong
https://ethischegespreksvoering.nl/
1 https://www.eerstekamer.nl/wetsvoorstel/35352_verduidelijking_van_de
2 https://buitenkamer.org/onderzoeksagenda/onderwijs)